Angelos Terzakis Papers

Αρχείο Άγγελου Τερζάκη

ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΣΥΛΛΟΓΗΣ - COLLECTION OVERVIEW

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ - BIOGRAPHICAL NOTE

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΟΤΗΤΩΝ - SCOPE AND CONTENT

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ - CONTAINER LIST

ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΣΥΛΛΟΓΗΣ - COLLECTION OVERVIEW

Collection Number: GR ASCSA GL AT 056
Name(s) of Creator(s): Angelos Terzakis (1907-1979)
Title: Angelos Terzakis Papers
Date [bulk]: 1927-1978
Date [inclusive]:
Language(s): Greek
Summary: The collection consists of manuscripts, personal documents, correspondence, photographs, notes and material related to his lessons at the Drama School of the National Theatre and newspaper clippings.
Quantity: 4.26 linear meters
Immediate Source of Acquisition: Gift of Dimitris Terzakis, 2001, 2005, 2007.
Information about Access: The collection is available for research.
Cite as: American School of Classical Studies at Athens, Archives, Angelos Terzakis Papers (Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, Τμήμα Αρχείων, Αρχείο Άγγελου Τερζάκη).
Notes: The collection was processed and catalogued by Leda Costaki.

For more information, please contact the Archives:
The American School of Classical Studies at Athens
54 Souidias Street, Athens 106 76, Greece
phone: 213-000-2400 (ext. 425)
Contact via E-mail

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ - BIOGRAPHICAL NOTE

Ο Άγγελος Τερζάκης (1907-1979) γεννήθηκε στο Ναύπλιο το 1907 κι έζησε στην Αθήνα από το 1915. Γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1923 κι αποφοίτησε ως διδάκτωρ το 1927 αλλά άσκησε τη δικηγορία μόνο για δύο χρόνια. Έκανε την πρώτη του λογοτεχνική εμφάνιση το 1925 με τη συλλογή διηγημάτων Ο Ξεχασμένος. Διετέλεσε διευθυντής των βραχύβιων περιοδικών Πνοή και Λόγος (1929) και αργότερα του περιοδικού Εποχές (1963). Το 1932 εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα Οι Δεσμώτες εγκαινιάζοντας μαζί με το έργο άλλων λογοτεχνών την πεζογραφία της «Γενιάς του ’30». Το πρώτο του βυζαντινό δράμα Αυτοκράτωρ Μιχαήλ παρουσιάστηκε από το Εθνικό Θέατρο το 1936 με πρωταγωνιστές τον Αλέξη Μινωτή και την Κατίνα Παξινού. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε τη Λουίζα Βογασάρη και το 1938 απέκτησαν το γιο τους Δημήτρη. Το 1937 ανέλαβε Γραμματέας του Εθνικού Θεάτρου, στο οποίο αργότερα θα υπηρετήσει ως καλλιτεχνικός διευθυντής, κυβερνητικός επίτροπος, υπηρεσιακός Γενικός Διευθυντής, διοικητικός σύμβουλος και τελικά διευθυντής δραματολογίου έως το 1969, θέση που κατείχε και το 1940 πριν στρατευτεί και αναχωρήσει για το Αλβανικό Μέτωπο.

Το 1945 εκδόθηκε το ιπποτικό του μυθιστόρημα Η Πριγκηπέσσα Ιζαμπώ, το οποίο είχε πρωτοδημοσιευτεί προπολεμικά σε συνέχειες στην εφημερίδα Η Καθημερινή (1937-38). Πρόσφατα το έργο αυτό γνώρισε τη 18η έκδοσή του (2003). Το 1947 άρχισε η συνεργασία του με την εφημερίδα Το Βήμα ως θεατρικού κριτικού και φιλολογικού συνεργάτη. Τιμήθηκε με το πρώτο Κρατικό Βραβείο Θεάτρου για τα έργα του Ο Σταυρός και το Σπαθί και Είλωτες (1939), το πρώτο Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για τη Μυστική Ζωή (1958), το βραβείο δοκιμίου των ‘Δώδεκα’ για τον Προσανατολισμό στον αιώνα (1964) και το Αριστείο Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών (1969).

Ανάμεσα στις επαγγελματικές του δραστηριότητες συγκαταλέγονται και η θέση του Μορφωτικού Συμβούλου του Υπουργείου Εξωτερικών και του καθηγητή της Ιστορίας του Θεάτρου και της Δραματολογίας στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου (1950-1971), της οποίας διετέλεσε και διευθυντής. Το 1974 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ο Τερζάκης έγραψε θεατρικά έργα, μυθιστορήματα, διηγήματα, μελέτες, δοκίμια και επιφυλλίδες, ένα χρονικό του πολέμου, μία νουβέλα, μετέφρασε ξένα έργα και αρχαίες τραγωδίες, ενώ επίσης εκφώνησε λόγους κι έδωσε διαλέξεις με διάφορα θέματα. Παραστάσεις των θεατρικών έργων του ανέβηκαν στο εξωτερικό ενώ τα βιβλία του μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες. Πέθανε το 1979. Για αναλυτική χρονογραφία, εργογραφία και μελέτες, βλ. Αφιέρωμα στον Άγγελο Τερζάκη Νέα Εστία τ.1283 (Χριστούγεννα 1980), όπου μεταξύ άλλων δημοσιεύονται αυτοβιογραφικό σημείωμα (σελ. 2-4) και τρία έως τότε ανέκδοτα θεατρικά του έργα (Θωμάς Τορκεμάδας, Ο Εξουσιαστής και Ο Θρύλος του Μυστρά), καθώς και "Προσφορά στον Άγγελο Τερζάκη για τα εβδομηντάχρονά του," Τετράδια Ευθύνης αρ. 4 (Αθήνα 1977), το αφιέρωμα της Βιβλιοθήκης της εφημερίδας Ελευθεροτυπία, 10/9/1999 και το αφιέρωμα της εφημερίδας Καθημερινή, ένθετο Επτά Ημέρες, Κυριακή 15/2/2004.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΟΤΗΤΩΝ - SCOPE AND CONTENT

Το αρχείο Άγγελου Τερζάκη δωρήθηκε στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη από το γιο του Δημήτρη στις 6 Σεπτεμβρίου 2001 και κατά την παραλαβή του αποτελείτο από πέντε κούτες υλικού. Η ταξινόμησή του ξεκίνησε τον Οκτώβριο 2003 και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2004. Το Μάιο του 2005 έφθασε στη Γεννάδειο δεύτερη παραλαβή του αρχείου, με όγκο μεγαλύτερο από εκείνον της πρώτης παραλαβής. Η ταξινόμησή του και η ενσωμάτωσή του στον κατάλογο διήρκησε μέχρι τις αρχές του 2007. Τρίτη παραλαβή υλικού έγινε τον Απρίλιο του 2007.

Το αρχείο περιλαμβάνει χειρόγραφα και δακτυλόγραφα έργων του Τερζάκη, επιστολές, προσωπικά έγγραφα, δημοσιεύματα και άλλα κείμενα, αποκόμματα από τον τύπο, υλικό από τις παραστάσεις θεατρικών του έργων καθώς και υλικό από τις διάφορες επαγγελματικές του δραστηριότητες (π.χ. διδασκαλία στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου).
Ο όγκος του αρχείου είναι 4.215 γραμμικά μέτρα και τα χρονολογικά του όρια από το 1927 έως το 1980. Το υλικό έχει ταξινομηθεί στις ακόλουθες 14 ενότητες με φακέλους και υποφακέλους:

Ενότητα Ι: ΘΕΑΤΡΙΚΑ-ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΑ
Η Ενότητα αυτή υποδιαιρείται σε δύο υποενότητες, την Υποενότητα Ι.1 (Θεατρικά-Κουκλοθέατρο) και την Υποενότητα Ι.2 (Κινηματογραφικά), που περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κείμενα θεατρικών έργων, έργων για κουκλοθέατρο και κινηματογραφικών σεναρίων αντιστοίχως. Κάποια από τα έργα συνοδεύονται από ιδιόχειρες σημειώσεις του συγγραφέα, σημειώματα με σκέψεις και πρώτες μορφές των έργων, αποκόμματα εφημερίδων, ενίοτε προσκλήσεις, φωτογραφίες και προγράμματα παραστάσεων. Ξεχωρίζουν δύο ‘εργαστήρια’ θεατρικών έργων, ένα για το έργο Απόψε ή την Αυγή και το άλλο για τη Μαρία Αντουανέττα και τη Γαλλική Επανάσταση. Στους φακέλους περιλαμβάνεται περιστασιακά και αλληλογραφία σχετικά με τις θεατρικές παραστάσεις των έργων. Στην Υποενότητα Ι.1 (Θεατρικά) έχει ενταχθεί και υλικό σχετικά με τα θεατρικά ενδιαφέροντα του Τερζάκη υπό τον τίτλο ‘Διάφορα’ που προέρχεται κυρίως από τα ταξίδια του στην Γερμανία, τη Ρωσία (με έμφαση στον Τσέχωφ) και τη Ρουμανία.

Ενότητα ΙΙ: ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ
Η Ενότητα αυτή περιλαμβάνει χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κείμενα σε διάφορες μορφές, σημειώσεις και τυπογραφικά δοκίμια. Μεταξύ των κειμένων υπάρχουν και μυθιστορήματα του Τερζάκη που δημοσιεύτηκαν σε συνέχειες στον τύπο και έχουν συγκεντρωθεί σε λευκώματα. Συγκεκριμένα οι συνέχειες του έργου Το Λυκόφως των Ανθρώπων έχουν φωτογραφηθεί και ο υποφάκελος περιλαμβάνει τόσο τις φωτογραφίες όσο και τα αρνητικά τους.

Ενότητα ΙΙI: ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
Η Ενότητα αυτή περιλαμβάνει χειρόγραφα κείμενα σε διάφορες μορφές, ένα τυπογραφικό δοκίμιο, αποκόμματα τύπου και αλληλογραφία.

Ενότητα ΙV: ΔΟΚΙΜΙΑ-ΜΕΛΕΤΕΣ
Η Ενότητα αυτή περιλαμβάνει χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κείμενα σε διάφορες μορφές με σημειώσεις και διορθώσεις, σημειώματα και σχεδιάσματα, αποκόμματα τύπου και αλληλογραφία. Ακόμα υπάρχει και υλικό σχετικά με τα θέματα που δούλευε και τον ενδιέφεραν, όπως βιβλιογραφία και αποκόμματα.

Ενότητα V: ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ
Ενότητα που περιέχει χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κείμενα επιφυλλίδων (Υποενότητα V.1), πολλά από τα οποία ήταν προς δημοσίευση στην εφημερίδα Το Βήμα. Δημοσιευμένες επιφυλλίδες στην εφημερίδα Το Βήμα περιλαμβάνονται και στην Ενότητα ΧΙΙ: Κριτική για το έργο του – Αποκόμματα. Επιφυλλίδες του Τερζάκη δημοσιεύτηκαν αργότερα στον τόμο Ο Άνθρωπος σε αδιέξοδο, Εκδόσεις των Φίλων 1981 και στον τόμο Ένας μεταβαλλόμενος κόσμος, Εκδόσεις των Φίλων 1983. Τα κείμενα έχουν ταξινομηθεί αλφαβητικά. Η Υποενότητα V.2 περιλαμβάνει θεατρικές κριτικές του Α.Τ. δημοσιευμένες στην εφημερίδα Το Βήμα και ταξινομημένες χρονολογικά (αποκόμματα 1949-1965).
Σημείωση: Στο ΦΑΚ. 15 αυτό φυλάσσονται τα πρωτότυπα των αποκομμάτων του τύπου που έχουν φωτοτυπηθεί σε αντιόξινο χαρτί και βρίσκονται ενταγμένα στις διάφορες ενότητες.

Ενότητα VΙ: ΚΕΙΜΕΝΑ ΟΜΙΛΙΩΝ
Στην ενότητα αυτή εντάσσονται χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κείμενα ομιλιών του
Τερζάκη με διάφορα θέματα, σημειώσεις, αλληλογραφία και αποκόμματα τύπου. Τα κείμενα υπάρχουν σε διάφορες μορφές, οι πρώτες με διορθώσεις και συμπληρώσεις. Ορισμένα κείμενα υπάρχουν και σε μετάφραση, π.χ. στα Αγγλικά. Μεταξύ των λόγων υπάρχουν και ορισμένοι επικήδειοι λόγοι που εκφώνησε ο Τερζάκης για ανθρώπους του θεάτρου. Ξεχωρίζουν οι διαλέξεις του στο μορφωτικό σύλλογο Αθήναιον.

Ενότητα VΙΙ: ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ
Στην Υποενότητα VIΙ.1: Μεταφράσεις του ίδιου περιλαμβάνονται χειρόγραφα και δακτυλόγραφα κείμενα μεταφράσεων που έκανε ο Τερζάκης, τόσο ξενόγλωσσων όσο και αρχαίων ελληνικών έργων. Επίσης περιέχονται σημειώσεις του Τερζάκη, αποκόμματα από τη Νέα Εστία καθώς και ένα φύλλο της εφημερίδας La Gazette des Lettres (20/9/47).
Στην Υποενότητα VII.2: Μεταφράσεις έργων του Τερζάκη περιλαμβάνονται μεταφράσεις έργων του στα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά και Σουηδικά. Πρόκειται για δακτυλόγραφα κείμενα, ορισμένα με χειρόγραφες διορθώσεις. Συμπεριλαμβάνονται και αυτόγραφα κείμενα του Τερζάκη με διορθώσεις και παρατηρήσεις στο κείμενο της μετάφρασης για την καλύτερη απόδοση του ελληνικού κειμένου στην ξένη γλώσσα. Στις περισσότερες περιπτώσεις αναφέρεται το όνομα του μεταφραστή. Στην υποενότητα αυτή υπάρχει και αλληλογραφία με τους διάφορους μεταφραστές, καθώς και διάφορα σημείωματα του Τερζάκη. Ιδιαίτερη μνεία χρειάζεται για το υλικό της μετάφρασης της Πριγκηπέσσας Ιζαμπώ στα Γαλλικά όπου περιλαμβάνεται λεύκωμα με επικολλημένα αποκόμματα από την πρώτη δημοσίευση του έργου σε συνέχειες στην εφημερίδα Η Καθημερινή (1937-38), με ιδιόχειρες διορθώσεις και σημειώσεις στο περιθώριο, προφανώς από το ‘ξαναδούλεμα’ του έργου από τον Τερζάκη για την έκδοση του μυθιστορήματος μετά τον πόλεμο.

Ενότητα VIΙΙ: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνεται υλικό από τις επαγγελματικές δραστηριότητες του Τερζάκη που διαφοροποιούνται από τη συγγραφική του δράση, για παράδειγμα η διδασκαλία του στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, όπως και η συμμετοχή του στην Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών. Περιλαμβάνονται υπηρεσιακά έγγραφα, αλληλογραφία, πρακτικά συνεδριάσεων (χειρόγραφα και δακτυλόγραφα), αποδείξεις, προγράμματα εξετάσεων και βαθμολογικοί πίνακες σπουδαστών, αυτόγραφα σημειώματα του Τερζάκη, αποκόμματα και ορισμένα φύλλα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως. Η ταξινόμηση έγινε χρονολογικά. Τα μαθήματα δραματολογίας του Α.Τ. χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1930 και εκτείνονται μέχρι τουλάχιστον το 1957. Περιλαμβάνουν πλούσιο υλικό, σημειώσεις, διαρθρώσεις μαθημάτων, βιβλιογραφικές παραπομπές. Εκτός από τους σκοπούς της διδασκαλίας φαίνεται ότι ο Α.Τ. ετοίμαζε και κάποια σχετική έκδοση (εγχειρίδιο δραματολογίας;).

Ενότητα ΙX: ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ
Σημείωση: Aλληλογραφία υπάρχει και στις εξής ενότητες: Ι.1, ΙΙΙ, ΙV, VI, VII.2, ΙΧ, Χ, ΧΙΙ, ΧΙΙΙ.
Αλληλογραφία βρέθηκε ενταγμένη από τον ίδιο τον Τερζάκη σε διάφορες θεματικές ενότητες και διατηρήθηκε μαζί με το υλικό που συνόδευε. Π.χ. στην Ενότητα ΧΙΙ: Κριτική για το έργο του-Αποκόμματα, ο μελετητής θα βρει επιστολές που αναφέρονται σε συγκεκριμένα έργα του Τερζάκη μαζί με σχετικά αποκόμματα από τον Τύπο. Στην Ενότητα VIII ταξινομήθηκε αλφαβητικά αλληλογραφία ανένταχτη (επιστολές, τηλεγραφήματα, επισκεπτήρια), επαγγελματική και προσωπική-οικογενειακή. Για έναν αριθμό επιστολών οι αποστολείς παραμένουν αταύτιστοι. Η ταξινόμηση έγινε με αλφαβητική σειρά. Ο ΦΑΚ. 30, υποφάκελος 4 με τα αντίγραφα επιστολών του Α.Τ. περιλαμβάνει και πρωτότυπα επιστολών από την εισερχόμενη αλληλογραφία, τα οποία διατηρήθηκαν μαζί με τα αντίγραφα από τον ίδιο τον Τερζάκη.

Ενότητα X: ΒΡΑΒΕΙΑ-ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
Αλληλογραφία (επιστολές και συγχαρητήρια τηλεγραφήματα) σχετικά με το Μέγα Βραβείο Υψηλής Διακρίσεως της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος που απονεμήθηκε στον Τερζάκη το 1971.

Ενότητα XΙ: ΔΙΑΦΟΡΑ-ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Στην ενότητα αυτή έχει ενταχθεί ποικίλο υλικό τόσο για τη ζωή και το έργο του Τερζάκη, όπως για παράδειγμα βιογραφικό σημείωμα του Τερζάκη (Ελληνικά, Γερμανικά), εργογραφία, φωτοτυπία λήμματος για τον Τερζάκη από εγκυκλοπαίδεια, όσο και υλικό που δεν μπορεί να ενταχθεί θεματολογικά στις υπόλοιπες ενότητες, όπως σχέδια, πρόχειρα αυτόγραφα σημειώματα, δύο φωτογραφίες, κείμενο με απαντήσεις του Τερζάκη μάλλον από κάποια συνέντευξη, κείμενο με δήλωση-τοποθέτηση του Τερζάκη σχετικά με τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Ανάμεσα στα προσωπικά του έγγραφα υπάρχουν βιβλιάρια ενσήμων ΙΚΑ, αποδείξεις και λογαριασμοί. Επίσης υπάρχουν και φωτογραφίες τόσο οικογενειακές όσο και από θεατρικές παραστάσεις.

Ενότητα XΙΙ: ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ-ΑΠΟΚΟΜΜΑΤΑ
Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνονται αποκόμματα από εφημερίδες και περιοδικά καθώς και επιστολές με κριτική και σχόλια για συγκεκριμένα έργα του, όπως τα είχε ταξινομήσει ο ίδιος. Για την υπόλοιπη αλληλογραφία του, βλ. Ενότητες Ι.1, ΙΙΙ, ΙV, VI, VII.2, ΙΧ, Χ, ΧΙΙ, ΧΙΙΙ. Υπάρχουν επίσης αποκόμματα με συνεντεύξεις του Τερζάκη, με επιφυλλίδες και άρθρα του καθώς και με διάφορα θέματα που τον ενδιέφεραν, όπως για παράδειγμα θέματα σχετικά με το έργο του γιου του Δημήτρη.

Ενότητα XΙΙI: ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΛΛΩΝ
Στην ενότητα αυτή περιέχονται κείμενα άλλων, ποιήματα και πεζά, χειρόγραφα και δακτυλόγραφα.

Ενότητα XIV: ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΣ ΥΛΙΚΟ
Η ενότητα αυτή αποτελείται από υλικό που συγκεντρώθηκε μετά το θάνατο του Α.Τ. Εκτός από συλληπητήριες επιστολές προς τη γυναίκα του και το γιο του υπάρχουν αποκόμματα σχετικά με το θάνατο και την κηδεία του και αποκόμματα για τον Α.Τ. και το έργο του δημοσιευμένα μετά το θάνατό του. Στο αρχείο βρέθηκαν και ορισμένα κείμενα του Α.Τ. σε εκτύπωση από υπολογιστή, δουλειά που έγινε μετά το θάνατό του πιθανώς κατά την προετοιμασία της έκδοσης των έργων του.

Σημείωση: Τα έργα του Τερζάκη μέσα στις ενότητες είναι ταξινομημένα αλφαβητικά.