Τα φαρμακευτικά φυτά: από τον μύθο στην ιστορία
Δημήτρης Μητουλάκης
Με αφετηρία τα ομηρικά έπη, την παλαιότερη φιλολογική πηγή στην οποία εντοπίζεται αναφορά στη χρήση φαρμακευτικών φυτών, επιχειρείται μια αναδρομή στον κόσμο του μύθου και της ηρωικής εποχής. Ο Αχιλλέας, ο κένταυρος Χείρωνας, η ωραία Ελένη, η Κίρκη, η Μήδεια και άλλα γνωστά πρόσωπα της μυθολογίας έχουν εύλογα ταυτιστεί με τη χρήση ποικίλων θεραπευτικών βοτάνων, γεγονός που αναμφίβολα εμπεριέχει έναν συμβολικό χαρακτήρα και αντανακλά μια ιστορική πραγματικότητα. Στο ίδιο πλαίσιο ο μανδραγόρας, ο υοσκύαμος, η παπαρούνα και ο ελλέβορος αποτελούν ορισμένα από τα φυτά της ελληνικής χλωρίδας που συνδέονται με μυθολογικές διηγήσεις, οι οποίες υποκρύπτουν παραπομπές στις φαρμακευτικές δράσεις και ιδιότητες των συγκεκριμένων βοτάνων. Με γνώμονα τη μελέτη των φαρμακευτικών φυτών η σύνδεση του μυθικού κόσμου με τον πραγματικό φαίνεται άμεση και συνεχής, καθώς οι μυθολογικές αναφορές βρίσκονται σε αέναη διαλεκτική σχέση με το ιστορικό γίγνεσθαι. Αυτό γίνεται ιδιαίτερα κατανοητό με τη διερεύνηση ποικίλων κειμένων και πηγών, από το έργο του Θεόφραστου, του Διοσκουρίδη και του Γαληνού μέχρι τους χειρόγραφους ιατροσοφικούς κώδικες της μεταβυζαντινής περιόδου και τις νεότερες φαρμακοποιίες. Η παραπάνω διαδικασία απαιτεί εξάλλου μια διεπιστημονική προσέγγιση που θεωρείται πλέον στην εποχή μας επιβεβλημένη, προκειμένου να επιτευχθεί εν τέλει η κατανόηση και η αφομοίωση του τεράστιου πλούτου που περιλαμβάνεται στην ελληνική χλωρίδα. Ο Δημήτρης Μητουλάκης είναι απόφοιτος Τμήματος Ιστορίας (Ιόνιο Πανεπιστήμιο) και έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές με αντικείμενο τη "Μεθοδολογία κριτικής και έκδοσης των ιστορικών πηγών" με βαθμό άριστα. Έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα με αντικείμενο τη νεότερη ελληνική ιστορία, έχει ασχοληθεί με την επεξεργασία πηγών της περιόδου αυτής και έχει εκπονήσει εκδόσεις νοταριακών και άλλων εγγράφων. Προσφάτως κυκλοφόρησε το βιβλίο (συλλογικό έργο) Πέτρος Αγαπητός νοτάριος Κέρκυρας. Πρωτόκολλο (1514-1515). Έχει εργαστεί στη μέση εκπαίδευση ως φιλόλογος για 4 χρόνια. Είναι υπότροφος του Ι.Κ.Υ. στο πλαίσιο του προγράμματος χορήγησης υποτροφιών για μεταπτυχιακές σπουδές β΄ κύκλου σπουδών στην Ελλάδα και εκπονεί διδακτορική διατριβή στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Ε.Κ.Π.Α. με θέμα: Πτυχές λαϊκής ιατρικής και φαρμακογνωσίας μέσα από χειρόγραφα ιατροσόφια και φαρμακολογικά κείμενα της νεότερης εποχής.